Aşırı sağcılık nedir?
Hepimiz “aşırı sağcı fikirlerin” ne anlama geldiğini hayal edebiliyoruz, ama tam olarak nerede başlıyor? Bu soruyu cevaplamak o kadar kolay değil. Bilimsel bir bakış açısıyla bu, insanlar arasında ‘ırk’ veya etnik kökene dayalı eşitsizliği varsayan tüm tutum ve davranışları içerir. Bu nedenle aşırı sağcılık, insan haklarını ve çoğulcu bir toplumu reddeder. Demokrasi ve değerleri reddedilir, bu ideolojide birey, topluma ve devletin iradesine tabi olmalıdır.
Konuyla ilgili daha fazla bilgi?
Jaschke, Hans-Gerd (2001): Rechtsextremismus und Fremdenfeindlichkeit: Begriffe, Positionen, Praxisfelder. Wiesbaden, S.30
Gerçekler ve Rakamlar
İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden bu yana, Almanya’da ırkçı, anti-feminist, sosyal-darwinist, homofobik ve anti-semitik nedenlerle 300’den fazla insan öldürüldü. Bazıları DDR’de (Demokratik Alman Cumhuriyeti/Doğu Almanya), birçoğu eski Federal Cumhuriyet’te, çoğu iki Alman devletinin birleşmesinden sonra gerçekleşti.
300+
2.639
Almanya’da olağan hale gelen sağcı şiddet: Özellikle 1990’ların başında ve 2010’ların ortalarında şiddet politikası tırmandı. 1992’de 2.639 sağ şiddet vakası belgelendi, 2015’te 1.698 vaka vardı. Polise bildirilmeyen şiddet suçları gibi kayda değer sayıda bildirilmeyen vaka nedeniyle gerçek rakamlar daha da yüksek. Gece saldırıları ve kundaklama saldırıları öncelikle mültecileri ve göçmenleri hedef alıyor. Çoğulcu bir toplumu savunan politikacılar, giderek daha fazla sağcı saldırıların hedefi haline geliyor.
2020 baharında 481 Neo-Nazi aranıyordu (bkz. Bundestag yayını 19/22127). Yıllardır tutuklama emriyle aranan aşırı sağcıların sayısı üç haneli sayılarda. Kasım 2012’den Eylül 2017’ye kadar bu sayı 266’dan 501’e yükseldi. Tutuklama emirlerinin gerekçeleri siyasi nedenli suçlardır, ancak hepsinden önemlisi şiddet içeren suçlardır. Aranan Nazilerin çoğu birkaç yıldır saklanıyor – bazıları yurtdışında.
481
Almanya’da sağcı şiddet
Savaştan sonra
İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra, aşırı sağ başlangıçta geri adım atmak zorunda kaldı; ancak kısa süre sonra aşırı sağcı gruplar ve partiler yeniden ortaya çıktı. 1960’ların sonundan itibaren terör örgütleri de ortaya çıktı. 1960’larda ve 1970’lerde, bunlar öncelikle eski Federal Cumhuriyet’teki sola, Yahudilere ve Holokost’un anısına yönelikti. 1980 sağcı terörün şiddetli olduğu bir yıldı: ‘Alman Eylem Grupları’nın ırkçı saldırıları, Haham Shlomo Levin ve Frida Poeschke’nin anti-semitik cinayeti, Münih Oktoberfest saldırısı. Bazı cinayetler uzun süre sağcı şiddet olarak anlaşılmadı.
1990’larda tırmanan şiddet
1980’lerdeki sağcı terör eylemlerinden sonra, iki Alman devletinin birleşmesi, beraberinde bir ırkçı şiddet dalgası getirdi. Suç ve sığınma suistimali ile ilgili yanlış bilgilerin kışkırtmasıyla, sosyal sistemin çökmesi korkusu arttı. Sağcı şiddet, kitlesel bir olguya dönüştü: Sembollerinden bazıları Solingen, Hoyerswerda, Mölln ve Rostock-Lichtenhagen gibi şehir isimleri oldu.
Milenyum sonrası
2000’lerde, soruşturma makamları, NSU cinayetlerinin sağcı terörist arka planını yanlış değerlendirdi, ancak saldırılardan etkilenenler, faillerin olası sağcı terörist güdülerine erkenden dikkat çekti ve bir gösteride şunları talep etti: “10. Kurban Yok!” (Kein 10. Opfer!) Devlet ve polis, ancak NSU’nun 4 Kasım 2011’de sağcı bir terörist grup olduğu ortaya çıktıktan sonra, mağdurları ciddiye almadıklarını kabul etmek zorunda kaldı.
Yeni Sağ
Sözde İslamlaştırma ve ‘Yabancılaşma’ korkusu, 2014’te özellikle mültecilere karşı yeni bir sağ şiddet dalgasını tetikledi. PEGIDA ve AfD gibi aşırı sağcı dernekler ve partiler kuruldular. Bazı durumlarda, sağcı terörist grupların maskesinin düşürülmesi, polis ve ordu mensuplarının sağcı şiddet eylemlerinin hazırlanmasına dahil olduğunu ortaya çıkardı. Halle’de Yahudi cemaatinin aldığı koruyucu önlemler bir toplu katliamı önledi; Hanau’da sağcı bir terörist, on kişiyi ve kendisini öldürdü.
Konuyla ilgili daha fazla bilgi?
Virchow, Fabian: Zur Geschichte des Rechtsterrorismus in Deutschland. In: Aus Politik und Zeitgeschichte 49-50/2019, S. 15-19.
Benz, Angelika (2016): Stationen bürgerlicher Gewalt. Von Rostock-Lichtenhagen bis Clausnitz. In: Benz, Wolfgang (Hrsg.): Fremden Feinde und Wut Bürger. Verliert die demokratische Gesellschaft ihre Mitte? Berlin: Metropol, 69-97.
Yunanistan, Norveç ve Büyük Britanya’da sağcı şiddet
Yunanistan
Son yıllarda Neo-Nazi partisi ‘Goldene Morgenröte’ Yunanistan’daki mülteci ve göçmenlerin yanı sıra sol örgüt üyelerine yönelik sistematik saldırılar düzenledi. Yalnızca hip-hop şarkıcısı Pavlos Fyssas’ın Eylül 2013’te öldürülmesi, sağcı tehlikenin daha geniş bir şekilde algılanmasına yol açtı. 2020 yılında ‘Goldene Morgenröte’ suç örgütü olarak mahkum edildi. Bununla birlikte, Yunan adalarındaki kamplara tıkıştırılan mültecilere karşı sistematik terör de dahil olmak üzere ırk ayrımcılığı ve şiddet devam etmektedir.
Norveç
22 Temmuz 2011’de Anders Behring Breivik, hükümet bölgesinde bir bomba patlattı ve Utøya adasında Sosyal Demokrat Parti’nin bir gençlik örgütü tarafından yürütülen bir yaz kampında 69 katılımcıyı öldürdü. Kapsamlı bir manifestoda fail, ırkçı, anti-semitik ve anti-feminist dünya görüşünü ortaya koydu. Eylem, kendisini hoşgörülü bir topluluk olarak gören Norveç toplumunun öz imajını sarstı. Ancak, 1990’ların sonundan beri, göç karşıtı ‘Fortschrittspartei’ (Bir siyasi parti) çift haneli seçim sonuçları elde etmişti ve geçici olarak hükümetteydi. Norveçli blogcu ‘Fjordman’ da Müslüman karşıtı ırkçılığıyla ün kazandı. Breivik’in mahkum edilmesinden sonra bile sağcı şiddet devam etti: 10 Ağustos 2019’da İslami Kurban Bayramı’nın arifesinde aşırı sağcı biri Bærum’da bir camiye saldırdı. Birden fazla ateşli silahla donanmış olmasına rağmen, inananlar ona boyun eğdirmeyi başardılar.
Büyük Britanya
Bu arada, güvenlik yetkilileri de, ister günlük yaşamda olsun, isterse terör saldırıları biçiminde olsun, sağcı şiddeti büyük bir tehdit olarak görmektedir. Özellikle Brexit için yapılan milliyetçi kampanya ve birçok kitle iletişim aracının Müslüman karşıtı haberleri, nefret suçlarında önemli bir artışa katkıda bulundu. Bu genellikle ırkçılıkla motive edilir. İngiliz politikacı Jo Cox’un 2016 yılı Haziran ayı ortasında aşırı sağcı bir şekilde öldürülmesinin ardından, çok sayıda başka sağcı şiddet içeren komplolar da ortaya çıktı.
